domenica 21 gennaio 2018

CONSONANTES DOPLES?


En paraulas hereditarias como coppa, bàttere, vacca, sofferire, flamma, abbàttere, valle, anno, gròssa, tèrra, etc., lo neolatino presènta, como lo latino, consonantes doples. Non obstante, cuestas perviven solamente en italiano (et sardo), non en altros romances, como mòstra la sequènte tabèlla:


Observamos:

  • Conservatione de las consonantes doples principalemente en italiano (et sardo). En lo caso de rr, la conservatione include lo castellano et lo catalano exceptionalemente (mais cueste sòno, [r], non èst una consonante dople pròpriamente).
  • Simplificatione de las consonante doples en la majoritate de lenguas (mais con divèrsas evolutiones), como en por. copa, bater, vaca, sofrer, chama, abater, fra. val, an, cas. gruesa, rum. ţară. 
  • Palatalizzatione et simplificatione en doos casos (ll et nn) regionalemente: cas. valle, cat. vall (onde [ll] evòlve ad [ʎ], lo sòno de neo. ama -lo animale-, que appare dople en fillîa) et cas. año, cat. any (onde [nn] > [ɲ], lo sòno de neo. am -onomatopèia imitante lo acto de comedere/mangîare-, que appare dople en vinnîa). 
  • Conservatione gràfica con divèrsos motivos aut usos:
  1. Distínguere fonèmas doples et simples, como en italiano;
  2. Distínguere fonèmas con altros tipos de oppositiones: [s] de [z] intervocàlicas (como en cat. grossa vs. rosa), [ʎ] de [l] (como en cas. valle vs. vale), [R] de [ɾ] (como en por. carro vs. caro);
  3. Traditione en francese (mais non sèmpre): battre, souffrir, flamme, terre, vallée ([va'le], derivato de val), année ([a'ne], de an).

Las consonantes doples latinas, donque, perviven en lo romance actuale de manaria claramente limitata. En plus, resultan incòmmodas de pronuntiare por los romanòfonos que non las conoscen en loro romance nativo. Per toto, non sorprènde que los codificatores de qualques modèllos de lengua panlatina prescindan, en majjore aut menore mesura, de los sònos et grafías doples. Cosí, Campos Lima (1948) propone fòrmas simples en suponer, admite, aclamar, suficiente, gramática, ele, inatural et doples solamente en massa, arrivar. André Schild (1947) èst partidario de copa, bater, vaca, sufrir, flama fronte ad valle, anno, grossa, terra. Et lo codificatore de la lengua litteraria de Stefan George (1991) admitte tanto la ortografía simplificata (gramática, pasar) quanto la “tradicional” (grammatica, passar). 



En cambio, Josu Lavin et Richard Sorfleet (2001), Francisco Piquer (2011) et nós (2012) postulamos las formas doples. Vía Neolatina argumenta que las consonantes doples non son, en necuno mòdo, supèrfluas. Èst necessario distínguere entre consonantes doples et simples per que en romance unas et altras han, en las paraulas hereditarias, reflèxos divèrsos en la majoritate de casos. Comparate los sequèntes pares de paraulas, onde lo ètimo de una have consonante dople et lo altro, simple (resaltamos los reflèxos coincidèntes):




Como vedemos, la quantitate consonàntica se consèrva minoritariamente mais èst relevante por totas las lenguas romànicas. Consequèntemente, lo neolatino non pòte prescíndere de las consonantes doples, malgrado la soa incòmmoda pronuntia (por los non italianos). Lo beneficio èst uno neolatino englobante, en plus de traditionale et internationale.

 

[Tèxto actualizzato lo 21/06/2022 et 17/08/2023]